Quá trình thủ tục tố tụng hành chính gồm các bước nào?

04/09/2022

Tố tụng là quá trình giải quyết một tranh chấp thông qua hệ thống pháp luật. Có hai loại tố tụng chính: dân sự và hình sự. Thủ tục tố tụng bao gồm nhiều bước như: đưa ra kiện cáo, thu thập chứng cứ và xét xử. Để biết thêm chi tiết, hãy đọc bài viết dưới đây của Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường.

Tố tụng là gì?

Tố tụng là một bộ phận trong pháp luật bao gồm tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội; liên quan đến trình tự, thủ tục tranh tụng.

Tố tụng ở Việt Nam được phân thành 3 loại, quy định cụ thể tại các Bộ luật tố tụng dân sự, Bộ luật tố tụng hình sự, Bộ luật tố tụng hành chính.

Thủ tục tố tụng là gì?

Thủ tục tố tụng là cách thức, trình tự và nghi thức tiến hành xem xét một vụ việc hoặc giải quyết một vụ án đã được thụ lý hoặc khởi tố theo các quy định của pháp luật.

Thủ tục tố tụng dân sự

Gửi đơn khởi kiện

Đơn kiện cáo và các tài liệu, chứng cứ liên quan được gửi đến Tòa án có thẩm quyền bằng các phương thức sau đây:

- Nộp trực tiếp tại Tòa án;

- Gửi đi qua dịch vụ bưu chính;

- Gửi trực tuyến thông qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.

Nhận và xử lý đơn khởi kiện

Sau khi được phân công, đơn khởi kiện sẽ được xem xét bởi Thẩm phán. Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày phân công, một trong những quyết định sau đây sẽ được Thẩm phán ra:

- Yêu cầu sửa đổi, bổ sung cho đơn khởi kiện;

- Tiến hành thủ tục thụ lý vụ án;

- Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;

- Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Thụ lý vụ án

Trong vòng 05 ngày, nếu đơn yêu cầu đủ điều kiện thụ lý thì Tòa án sẽ thông báo nộp lệ phí để tiến hành thụ lý.

Trong vòng 03 ngày làm việc, kể từ ngày thụ lý, Tòa án sẽ báo cho đương sự, Viện kiểm sát cùng cấp về việc đã thụ lý đơn yêu cầu giải quyết.

Tiến hành hòa giải

Về nguyên tắc, Tòa án tiến hành hòa giải để các đương sự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án. Nếu hòa giải thành công thì ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự. Nếu hòa giải không thành thì đưa vụ án ra xét xử.

Chuẩn bị xét xử

Trong quá trình chuẩn bị xét đơn yêu cầu, việc bổ sung tài liệu và chứng cứ được yêu cầu trong vòng 01 tháng bởi Tòa án. Quyết định đình chỉ xét đơn, trưng cầu giám định, và mở phiên tòa giải quyết việc dân sự cũng được ra. Nếu kết quả giám định hoặc định giá tài sản chưa có, thời gian chuẩn bị xét đơn yêu cầu có thể kéo dài nhưng không được vượt quá 01 tháng.

Xét xử sơ thẩm

Các bước của phiên toà phúc thẩm:

Bắt đầu phiên toà: Mở phiên toà; xem xét, quyết định mở phiên toà nếu có đương sự vắng mặt; đảm bảo tính trung thực của người làm chứng; xác minh sự kháng cáo, bổ sung, rút kháng cáo, . ..
Tranh tụng trong phiên toà: nêu bằng chứng, hỏi, đối đáp, tranh luận và nêu ý kiến, luận cứ để xác định nội dung, tính chất của vụ kiện dân sự, quan hệ pháp lý tranh chấp và việc vận dụng nhằm thực hiện nghĩa vụ của mỗi bên tham gia vụ án.
Nghị án và tuyên án

Xét xử phúc thẩm

Tòa án cấp phúc thẩm trực tiếp xét xử lại vụ án mà bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị.

Quy trình tương tự phiên tòa sơ thẩm.

Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm

Trong thời gian 01 năm, tính từ khi bản án, quyết định của Toà án có hiệu lực pháp luật, nếu phát hiện có sai sót pháp luật trong bản án, quyết định thì các đương sự có quyền kiến nghị bằng văn bản với cơ quan có thẩm quyền yêu cầu xét lại kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.

Tái thẩm là xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật lại bị kháng nghị do có tình tiết mới được phát hiện có thể gây sai lệch về nội dung của bản án, quyết định mà Toà án, các đương sự không phát hiện trước ngày Toà án ban hành bản án, quyết định mới.

Thủ tục tố tụng hành chính

Về cơ bản, thủ tục tố tụng hành chính tương tự như thủ tục tố tụng dân sự. Tuy nhiên, vẫn có những điểm khác biệt nhất định. Cụ thể:

Tiêu chí	Tố tụng hành chính	Tố tụng dân sự
Phạm vi giải quyết	Khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ Tổng Cục trưởng và tương đương trở xuống. Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh. Khiếu kiện danh sách cử tri	Tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động (vụ án dân sự); Việc về yêu cầu dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động (việc dân sự); Công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài.
Đương sự là cơ quan, tổ chức	Các cơ quan, tổ chức không có tư cách pháp nhân sẽ không được tham gia tố tụng với tư cách là đương sự trong TTHC	Các cơ quan, tổ chức không có tư cách pháp nhân vẫn có thể là đương sự trong TTDS
Người đại diện của đương sự trong tố tụng	Cán bộ, công chức trong các cơ quan Thanh tra, Thi hành án, sĩ quan, hạ sĩ quan trong ngành Công an không được làm người đại diện, trừ trường hợp họ tham gia tố tụng với tư cách là người đại diện cho cơ quan của họ hoặc với tư cách là người đại diện theo pháp luật	Cán bộ, công chức trong các cơ quan Thanh tra, Thi hành án vẫn được làm người đại diện.
Thời hiệu khởi kiện	Tòa án sẽ đình chỉ giải quyết vụ án hành chính nếu thời hiệu khởi kiện đã hết	Tòa án chỉ đình chỉ giải quyết vụ án dân sự do hết thời hiệu khởi kiện khi đương sự có yêu cầu áp dụng thời hiệu trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án hoặc quyết định giải quyết vụ án và thời hiệu khởi kiện đã hết.
Thời hạn xem xét đơn khởi kiện của thẩm phán	3 ngày làm việc	5 ngày làm việc
Thời hạn nộp tiền tạm ứng án phí sơ thẩm	10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo nộp tiền tạm ứng án phí	7 ngày kể từ ngày nhận được giấy báo của Tòa án về nộp tiền tạm ứng án phí.
Đại diện Viện kiểm sát tham gia phiên tòa	Đại diện Viện kiểm sát tham gia tất cả các phiên tòa sơ thẩm hoặc phúc thẩm	Đại diện Viện kiểm sát chỉ tham gia phiên tòa sơ thẩm hoặc phúc thẩm trong một số trường hợp mà pháp luật có quy định

Thủ tục tố tụng hình sự

Khởi tố vụ án hình sự

Cơ quan thẩm quyền xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự.

Hoạt động này do Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử hoặc đơn vị Bộ đội biên phòng, cơ quan Hải quan, cơ quan Kiểm lâm hoặc các cơ quan khác thuộc lực lượng Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra thực hiện theo quy định của pháp luật.

Điều tra vụ án hình sự

Cơ quan có thẩm quyền áp dụng mọi biện pháp do Bộ luật tố tụng hình sự quy định để xác định tội phạm và người phạm tội làm cơ sở cho việc xét xử của Tòa án.

Khi đủ chứng cứ xác định tội phạm và người phạm tội thì Cơ quan điều tra ra bản kết luận điều tra và đề nghị truy tố. Sau khi nhận hồ sơ ở Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát phải ra một trong các quyết định:

Quyết định truy tố bị can ra trước Tòa án có thẩm quyền bằng bản cáo trạng;
Quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung;
Quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ vụ án.

Xét xử sơ thẩm

Phiên tòa hình sự sơ thẩm bao các giai đoạn:

Giai đoạn bắt đầu phiên tòa: Thẩm phán chủ tọa phiên tòa làm các thủ tục cần thiết trước khi xét hỏi như: kiểm tra sự có mặt của những người tham gia tố tụng, giải thích quyền và nghĩa vụ của những người tham gia tố tụng, giải quyết yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng,…

Giai đoạn xét hỏi:

Trước khi bắt đầu xét hỏi, Kiểm sát viên đọc bản cáo trạng, sau đó Hội đồng xét xử tiến hành xét hỏi làm sáng tỏ các tình tiết của vụ án, trực tiếp xem xét vật chứng, tài liệu tại phiên tòa.

Giai đoạn tranh luận:

Trình bày lời luận tội được thực hiện bởi kiểm sát viên, sau đó người bào chữa (nếu có) và bị cáo sẽ trình bày lời bào chữa. Người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hoặc đại diện hợp pháp của họ cũng được phép trình bày ý kiến để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Quan điểm xử lý vụ án của kiểm sát viên và lời trình bày của các phía khác sẽ được thảo luận và tranh luận. Nếu có những vấn đề chưa rõ ràng sau tranh luận, Hội đồng xét xử có thể quyết định trở lại việc xét hỏi. Sau khi hoàn thành phần xét hỏi, cuộc tranh luận tiếp tục diễn ra.

Cuối cùng, sau khi kết thúc phần tranh luận,"lời nói sau cùng" sẽ được trình bày.

Giai đoạn nghị án và tuyên án:

Hội đồng xét xử lần lượt thảo luận và biểu quyết từng vấn đề của vụ án.

Bản án, các quyết định của HĐXX phải được đa số thành viên của Hội đồng xét xử biểu quyết thông qua, người có ý kiến thiểu số được bảo lưu ý kiến trong hồ sơ.

Việc nghị án phải được lập thành biên bản; bản án, các quyết định của HĐXX và biên bản nghị án phải được thông qua tại phòng nghị án.

Sau khi nghị án xong, Thư ký Tòa án yêu cầu các bị cáo và người tham gia tố tụng vào phòng xử án, sau đó Chủ tọa phiên tòa thay mặt Hội đồng xét xử đọc bản án.

Xét xử phúc thẩm

Tòa án cấp trên trực tiếp xét lại vụ án hoặc quyết định sơ thẩm mà bản án, quyết định sơ thẩm đối với vụ án đó chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị.

Thi hành án hình sự:

Thực hiện bản án và quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

Giai đoạn tố tụng đặc biệt:

Giám đốc thẩm: Tòa án có thẩm quyền xét lại bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật vì phát hiện có vi phạm pháp luật trong việc xử lý vụ án.
Tái thẩm: Tòa án có thẩm quyền xét lại bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật vì có những tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án hoặc quyết định mà Toà án không biết được khi ra bản án hoặc quyết định đó.

Trên đây là thủ tục tố tụng dân sự, tố tụng hành chính và tố tụng hình sự. Hy vọng bạn đọc đã có được những thông tin hữu ích.

Mọi thắc mắc cần được giải đáp xin vui lòng liên hệ:

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện Tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.

Địa chỉ: Số 184 Dương Bá Trạc, phường 2, quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh

Hotline: 09.24.24.5656

Email: ccnguyenvietcuong@gmail.com