Đối tượng nào không có tên trong di chúc nhưng vẫn có quyền thừa kế?

18/06/2025

Khi một người qua đời để lại tài sản, di chúc thường được xem là tiếng nói cuối cùng về việc phân chia tài sản. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, có những đối tượng không có tên trong di chúc nhưng vẫn có quyền thừa kế, pháp luật vẫn đảm bảo cho họ quyền được hưởng thừa kế. Đây là một quy định quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của những người phụ thuộc, dù ý chí của người lập di chúc có thể không nhắc đến họ.

Bạn có đang thắc mắc liệu mình hoặc người thân có thuộc trường hợp này không? Cùng tìm hiểu kỹ hơn về những đối tượng đặc biệt này theo quy định của pháp luật Việt Nam.

1. Thừa kế là gì và vì sao di chúc không phải là tất cả? 📜🔍

1.1. Khái niệm thừa kế

Thừa kế là sự dịch chuyển tài sản của người chết sang cho người khác theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Thừa kế theo di chúc: Là việc dịch chuyển tài sản của người chết cho người còn sống theo ý chí của người đó thể hiện trong di chúc.
Thừa kế theo pháp luật: Là việc dịch chuyển tài sản của người chết cho người còn sống theo thứ tự và điều kiện do pháp luật quy định trong trường hợp không có di chúc, di chúc không hợp pháp, hoặc người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, hoặc không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản.

1.2. Di chúc không phải là tuyệt đối

Mặc dù di chúc thể hiện ý chí của người để lại tài sản, nhưng nó không phải là quyền lực tuyệt đối. Pháp luật vẫn có những quy định nhằm đảm bảo sự công bằng và bảo vệ quyền lợi của một số đối tượng đặc biệt, ngay cả khi họ không được nêu tên trong di chúc hoặc thậm chí bị tước quyền thừa kế trong di chúc. Điều này thể hiện tính nhân văn và chính sách xã hội của pháp luật.

không có tên trong di chúc nhưng vẫn có quyền thừa kế

Có thể bạn quan tâm>>> Thủ tục làm sổ đỏ đất thừa kế 2025: Quy trình chi tiết và chi phí cần biết

>>> Bên bán chết sau khi nhận đặt cọc: Hợp đồng đặt cọc có bị vô hiệu?

2. Ai là đối tượng không có tên trong di chúc vẫn được hưởng thừa kế? 🧑‍🤝‍🧑💰

Đây là điểm cốt lõi và quan trọng nhất của quy định này. Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc, những đối tượng sau đây, dù không có tên trong di chúc hoặc bị tước quyền hưởng di sản, vẫn được hưởng một phần di sản thừa kế:

Con chưa thành niên của người chết (người để lại di sản).
Cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi của người chết.
Vợ, chồng của người chết.
Con đã thành niên của người chết mà không có khả năng lao động.

Điều kiện quan trọng: Những đối tượng này không được hưởng di sản nếu họ là những người từ chối nhận di sản hoặc bị truất quyền thừa kế theo quy định tại Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 (ví dụ: bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người để lại di sản, ngược đãi, hành hạ người để lại di sản nghiêm trọng...).

2.1. Mức hưởng thừa kế của những đối tượng này là bao nhiêu?

Mức hưởng thừa kế của những đối tượng này được quy định tại Khoản 2 Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015: "Những người quy định tại khoản một Điều này vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trừ trường hợp họ là những người từ chối nhận di sản hoặc những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này."

Ví dụ minh họa chi tiết:

Ông Hùng 👴 qua đời, để lại di sản trị giá 12 tỷ đồng và một di chúc hợp pháp. Trong di chúc, ông Hùng chỉ định toàn bộ di sản cho người con thứ hai là anh Tùng 👨‍🦰.

Tuy nhiên, ông Hùng còn có:

Người con gái đầu là chị Lan 👩‍🦰 (đã trưởng thành nhưng bị tai nạn, mất khả năng lao động).
Người vợ là bà Mai 👵.

Trong trường hợp này, theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, chị Lan và bà Mai vẫn sẽ được hưởng di sản thừa kế dù không có tên trong di chúc.

Cách tính suất thừa kế của họ:

Xác định người thừa kế theo pháp luật: Nếu không có di chúc, di sản của ông Hùng sẽ được chia cho hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: Bà Mai (vợ), anh Tùng (con), chị Lan (con). Tức là có 3 người.
Xác định suất thừa kế theo pháp luật: Mỗi người thừa kế theo pháp luật sẽ được hưởng suất bằng nhau nếu di sản chia theo pháp luật. Trong trường hợp này, mỗi người sẽ được hưởng: 12 tỷ đồng / 3 người = 4 tỷ đồng.
Xác định phần hưởng của người không phụ thuộc di chúc:
- Chị Lan (con đã thành niên, không có khả năng lao động) sẽ được hưởng: (2/3) * 4 tỷ đồng = 2 tỷ 666 triệu 666 nghìn 667 đồng.
- Bà Mai (vợ) sẽ được hưởng: (2/3) * 4 tỷ đồng = 2 tỷ 666 triệu 666 nghìn 667 đồng.

Vậy, mặc dù di chúc chỉ định toàn bộ di sản cho anh Tùng, trên thực tế, anh Tùng sẽ chỉ được hưởng: 12 tỷ - 2.666.666.667 (chị Lan) - 2.666.666.667 (bà Mai) = 6 tỷ 666 triệu 666 nghìn 666 đồng. Phần còn lại sẽ thuộc về chị Lan và bà Mai theo quy định của pháp luật.

không có tên trong di chúc nhưng vẫn có quyền thừa kế

Xem thêm>>> Bạn có biết Văn phòng công chứng nào uy tín nhất hiện nay? Khám phá ngay để tránh rủi ro pháp lý!

3. Vì sao pháp luật lại có quy định này? Tính nhân văn của pháp luật 💖👨‍👩‍👧

Quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 thể hiện sâu sắc tính nhân văn và chính sách bảo vệ quyền lợi của những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương hoặc có mối quan hệ đặc biệt với người đã mất:

Bảo vệ người chưa thành niên và người yếu thế: Đảm bảo con cái chưa đủ tuổi, cha mẹ già yếu, vợ/chồng hoặc con trưởng thành nhưng mất khả năng lao động có một phần tài sản để duy trì cuộc sống, ngay cả khi người lập di chúc vì lý do nào đó đã không tính đến hoặc bỏ qua họ.
Duy trì mối quan hệ gia đình: Thể hiện sự công bằng ở mức độ nhất định trong việc phân chia di sản, tránh việc một số thành viên cốt lõi của gia đình bị tước đoạt hoàn toàn tài sản khi có di chúc.
Tránh các hành vi tước đoạt không chính đáng: Ngăn chặn việc người lập di chúc bị lợi dụng, ép buộc để tước đoạt quyền thừa kế của những người đáng lẽ phải được hưởng.

4. Các trường hợp không được hưởng thừa kế theo di chúc và theo pháp luật (Truất quyền thừa kế) ⛔🚫

Mặc dù có những trường hợp đặc biệt được hưởng thừa kế dù không có tên trong di chúc, nhưng pháp luật cũng quy định rõ về các trường hợp bị truất quyền thừa kế. Theo Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015, những người sau đây không được quyền hưởng di sản:

Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, người thừa kế khác.
Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.
Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản.
Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản.

Những người này sẽ không được hưởng thừa kế, bất kể có tên trong di chúc hay không, và cũng không thuộc đối tượng được hưởng di sản không phụ thuộc vào nội dung di chúc.

5. Các câu hỏi thường gặp về thừa kế và di chúc ❓💬

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về các tình huống liên quan đến thừa kế và di chúc, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp:

5.1. Di chúc miệng có hợp pháp không và giá trị như thế nào?

Trả lời: Di chúc miệng có thể hợp pháp nếu đáp ứng các điều kiện tại Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015: Người lập di chúc phải bày tỏ ý chí cuối cùng trước mặt ít nhất hai người làm chứng; những người làm chứng phải ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người lập di chúc bày tỏ ý chí cuối cùng, di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực. Di chúc miệng chỉ có hiệu lực khi người lập di chúc còn sống và minh mẫn. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng được công bố mà người lập di chúc vẫn còn sống, minh mẫn và không bị ép buộc, lừa dối thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

5.2. Hợp đồng tặng cho tài sản có cần di chúc không?

Trả lời: Không. Hợp đồng tặng cho tài sản là giao dịch dân sự có hiệu lực ngay tại thời điểm được ký kết và công chứng/chứng thực (nếu tài sản phải đăng ký quyền sở hữu), không phụ thuộc vào việc người tặng cho còn sống hay đã mất. Trong khi đó, di chúc chỉ có hiệu lực kể từ thời điểm người lập di chúc qua đời.

5.3. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế được thực hiện như thế nào?

Trả lời: Thủ tục khai nhận di sản thừa kế thường được thực hiện tại các văn phòng công chứng. Người thừa kế cần xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy chứng tử của người để lại di sản, giấy tờ chứng minh quan hệ nhân thân với người chết, giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản của người chết (sổ đỏ, giấy tờ xe...). Công chứng viên sẽ kiểm tra hồ sơ và lập văn bản khai nhận di sản thừa kế.

5.4. Di sản thừa kế là gì và gồm những loại tài sản nào?

Trả lời: Di sản thừa kế là toàn bộ tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác (theo Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015). Di sản có thể bao gồm bất động sản (nhà, đất), động sản (xe, tiền, vàng, cổ phiếu), quyền tài sản, và cả nghĩa vụ tài sản (nợ).

5.5. Người thừa kế theo pháp luật là ai?

Trả lời: Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự hàng thừa kế:

Hàng thừa kế thứ nhất: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Hàng thừa kế thứ hai: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết.
Hàng thừa kế thứ ba: cụ nội, cụ ngoại, chú ruột, bác ruột, cô ruột, cậu ruột, dì ruột của người chết; con của anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; con của chú ruột, bác ruột, cô ruột, cậu ruột, dì ruột của người chết.

Kết luận ✅💖

Di chúc là công cụ quan trọng để thể hiện ý chí của người để lại tài sản. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam vẫn có những quy định nhân văn để bảo vệ quyền lợi của một số đối tượng đặc biệt. Việc hiểu rõ những đối tượng nào không có tên trong di chúc nhưng vẫn được hưởng thừa kế là cực kỳ cần thiết để đảm bảo quyền lợi chính đáng và tránh những tranh chấp không đáng có.

Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải các vấn đề liên quan đến thừa kế, di chúc, hay cần tư vấn pháp luật thừa kế, hãy tìm đến các chuyên gia pháp lý hoặc văn phòng công chứng uy tín để được hỗ trợ và giải đáp chính xác nhất. Đảm bảo mọi quyền lợi của bạn được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật.

LIÊN HỆ NGAY KHI CẦN HỖ TRỢ!