Có thể Chia thừa kế khi đất không có sổ đỏ không?

19/06/2025

Trong bối cảnh hiện nay, việc sở hữu đất đai là một trong những vấn đề quan trọng và nhạy cảm trong xã hội. Đặc biệt, nhiều người vẫn sống và sử dụng tài sản trên những mảnh đất không có Sổ đỏ (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất). Điều này dấy lên nhiều thắc mắc về việc liệu có thể chia thừa kế tài sản đất đai trong những trường hợp này hay không. Bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về quy định pháp lý liên quan, đồng thời đưa ra những thông tin bổ ích về vấn đề chia thừa kế khi đất không có sổ đỏ.

1. Điều kiện thực hiện quyền thừa kế

Trước tiên, bạn cần nắm rõ các điều kiện để thực hiện quyền thừa kế tài sản là quyền sử dụng đất. Theo Luật Đất đai 2024, có một số yếu tố quan trọng để người sử dụng đất có thể thực hiện quyền thừa kế, bao gồm:

Không có tranh chấp: Đất phải không có tranh chấp, hoặc nếu có thì tranh chấp đó đã được giải quyết thông qua các cơ quan có thẩm quyền hoặc quyết định của Tòa án. Điều này đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.
Quyền sử dụng đất không bị hạn chế: Quyền sử dụng đất không bị kê biên hay áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án. Điều này có nghĩa là đất đang sử dụng không bị ảnh hưởng bởi các vụ kiện hay tranh chấp pháp lý nào.
Trong thời hạn sử dụng: Quyền sử dụng đất phải còn trong thời hạn quy định theo pháp luật. Việc xác định thời hạn này sẽ liên quan đến quy định và loại đất mà tài sản được cấp.
Không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp: Quyền sử dụng đất không bị áp dụng bất kỳ biện pháp khẩn cấp nào mà cản trở việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất.

Theo quy định tại điểm c, khoản 3, Điều 27 của Luật Đất đai năm 2024, văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất phải được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trong các trường hợp không có Sổ đỏ, người đang sử dụng đất vẫn có thể thể hiện ý chí để lại quyền sử dụng đất cho người thừa kế thông qua các hình thức khác nhau, như lập di chúc miệng có người làm chứng.

2. Chia thừa kế khi đất không có sổ đỏ được không?

Theo Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, việc xác định quyền sử dụng đất là di sản tài sản có thể được chia thừa kế như sau:

Đất có Giấy chứng nhận: Nếu người để lại thừa kế đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất đó rõ ràng là di sản và có thể được chia thừa kế.
Đất không có Giấy chứng nhận nhưng có giấy tờ khác: Đối với các trường hợp đất không có Giấy chứng nhận nhưng có một trong những loại giấy tờ về quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất đó vẫn được công nhận là di sản và có thể chia thừa kế.
Trường hợp không có giấy tờ: Nếu đất không có Giấy chứng nhận và cũng không có giấy tờ về quyền sử dụng đất, nhưng tài sản gắn liền với đất (như nhà ở) vẫn có thể được người thừa kế yêu cầu chia di sản thừa kế. Tuy nhiên, cần phân biệt các trường hợp:
- Nếu có văn bản xác nhận của UBND cấp có thẩm quyền công nhận đất hợp pháp, Tòa án sẽ giải quyết yêu cầu chia thừa kế.
- Nếu không có văn bản xác nhận mà có thông tin về việc sử dụng đất không vi phạm quy hoạch trong tương lai, T án vẫn có thể xem xét yêu cầu chia thừa kế.
- Trong trường hợp UBND xác nhận việc sử dụng đất không hợp pháp, thì Tòa án chỉ giải quyết tranh chấp về đối tượng không hợp pháp đó.

Việc thừa kế quyền sử dụng đất không có giấy tờ chính thức vẫn có thể thực hiện khi có đủ điều kiện và xác nhận từ các cơ quan liên quan, đồng thời phải tuân thủ quy định của pháp luật.

Chia thừa kế khi đất không có sổ đỏ

>>> Tham khảo: Tổng hợp đầy đủ: Các khoản phí sang tên sổ đỏ cho tặng.

3. Các tình huống phổ biến liên quan đến việc thừa kế đất không có sổ đỏ

Vào thực tế, có nhiều tình huống mà người dùng đất có thể gặp phải khi nói đến việc chia thừa kế mà không có Sổ đỏ:

Người sử dụng đất liên tục nhiều năm: Nhiều người sống và sử dụng đất nhiều năm liền mà không có Giấy chứng nhận. Họ có thể có các chứng từ khác như quyết định giao đất của cơ quan nhà nước. Trong trường hợp này, người thừa kế cần tìm hiểu kỹ lưỡng về tính hợp pháp của quyền sở hữu để có thể thực hiện quyền thừa kế.
Đất sử dụng từ trước năm 2003: Nếu đất được sử dụng trước khi Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực và không có Sổ đỏ, người thừa kế có thể gặp khó khăn trong việc chứng minh quyền thừa kế. Cần xem xét việc chứng minh quyền sử dụng đất qua các tài liệu có giá trị pháp lý khác.
Tài sản gắn liền với đất: Trong nhiều trường hợp, đất không có Giấy chứng nhận nhưng có tài sản gắn liền, như nhà ở. Việc chia thừa kế ở đây sẽ tập trung vào tài sản gắn liền, trong khi quyền sử dụng đất có thể được xem xét riêng.

4. Quy trình để thực hiện quyền thừa kế

Để thực hiện quyền thừa kế đối với đất không có Sổ đỏ, người thừa kế cần thực hiện các bước cụ thể sau:

Tham khảo ý kiến của Luật sư: Đầu tiên, việc liên hệ và nhận tư vấn từ luật sư chuyên về đất đai là quan trọng để đảm bảo rằng bạn hiểu rõ về các bước tiếp theo có thể thực hiện.
Chuẩn bị tài liệu cần thiết: Tổng hợp các giấy tờ liên quan như giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, biên bản họp gia đình về việc thừa kế, di chúc (nếu có), và các hồ sơ chứng minh tình trạng pháp lý của đất.
Lập di chúc hoặc văn bản thừa kế: Nếu chưa có di chúc, người sử dụng đất có thể lập văn bản thừa kế để xác định rõ ràng quyền lợi của các bên liên quan.
Xin xác nhận từ các cơ quan nhà nước: Đối với đất sử dụng không hợp pháp, việc xin xác nhận từ UBND cấp xã hoặc các cơ quan chức năng về tình trạng pháp lý của đất đai là rất quan trọng để tiến hành chia thừa kế.
Nộp đơn yêu cầu đến Tòa án (nếu cần): Trong một số trường hợp, nếu có tranh chấp, người thừa kế cần nộp đơn yêu cầu lên Tòa án để giải quyết vấn đề chia thừa kế.

5. Những lưu ý khi tiến hành chia thừa kế

Để tránh những rắc rối trong quá trình thừa kế, người thừa kế cần lưu ý các điểm sau:

Kiểm tra tính hợp pháp của quyền sử dụng đất: Trước khi thực hiện thừa kế, nên kiểm tra xem quyền sử dụng đất có hợp pháp hay không để tránh gặp khó khăn sau này.
Tham khảo căn cứ pháp lý: Nên tìm hiểu các quy định cụ thể của pháp luật liên quan để đảm bảo rằng việc chia thừa kế thực hiện đúng theo quy định của Luật Đất đai.
Nên có sự đồng thuận trong gia đình: Để tránh xung đột, các bên trong gia đình nên có cuộc họp để thống nhất về việc chia di sản thừa kế.

6. Các vấn đề pháp lý liên quan

Ngoài các quy định liên quan đến thừa kế đất đai, còn có nhiều vấn đề pháp lý khác mà người thừa kế cần lưu ý:

Khác biệt giữa quyền thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật: Nắm rõ sự khác biệt này sẽ giúp người thừa kế hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của chính mình trong quá trình chia di sản.
Trường hợp đất đã chuyển nhượng cho người khác: Nếu đất đã được chuyển nhượng trước khi có di chúc hoặc cam kết di sản, người thừa kế cần xem xét kỹ lưỡng về quyền lợi của mình.

Chia thừa kế khi đất không có sổ đỏ

>>> Giải đáp: Cầm cố Sổ đỏ không chính chủ: Có được hay không?

Kết luận

Việc chia thừa kế khi đất không có Sổ đỏ là một vấn đề phức tạp nhưng có thể thực hiện được nếu đáp ứng đủ các điều kiện pháp lý. Điều quan trọng là bạn cần hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi thừa kế tài sản này, đồng thời cũng cần đến sự hỗ trợ từ các đơn vị pháp lý chuyên nghiệp để thực hiện đúng quy trình.

Nếu bạn đang đối mặt với những thắc mắc liên quan đến di sản thừa kế hay các vấn đề pháp lý liên quan, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường theo số hotline 09.2424.5656 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.

>>> Tìm hiểu: Quy định về việc cấp sổ đỏ cho đất 50 năm: Có được xây nhà không?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Miễn phí công chứng tại nhà - Phục vụ 24/7

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.