Hướng dẫn: Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế theo quy định

26/06/2025

Khi một người qua đời, tài sản của họ sẽ được chuyển giao cho những người thừa kế dựa trên di chúc hoặc theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, không phải ai cũng mong muốn hoặc có khả năng nhận di sản thừa kế. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản thừa kế theo quy định của pháp luật, nhưng thủ tục này cần phải tuân theo nhiều điều kiện và quy định cụ thể. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn chi tiết về thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế theo quy định mới nhất.

1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản không?

Quyền từ chối nhận di sản: Theo Điều 610 Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015, tất cả các cá nhân đều có quyền bình đẳng trong việc thừa kế. Điều này đồng nghĩa với việc không chỉ có quyền được hưởng di sản mà người thừa kế còn có quyền từ chối nhận di sản mà họ không mong muốn.
Điều kiện từ chối: Việc từ chối phải không nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản với người khác. Điều này có nghĩa là, nếu người thừa kế có nghĩa vụ phải thực hiện tài sản liên quan đến di sản, họ không thể từ chối chỉ để tránh trách nhiệm.
Trách nhiệm tài sản: Theo quy định của Điều 615 BLDS, người thừa kế không chỉ có quyền hưởng di sản mà còn có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản theo di sản mà người đã qua đời để lại. Do đó, quyền từ chối chỉ được chấp nhận nếu không có ý định trốn tránh nghĩa vụ tài sản.

2. Trường hợp nào được từ chối nhận di sản thừa kế?

Mặc dù quyền từ chối nhận di sản của người thừa kế đã được pháp luật thừa nhận, nhưng để việc từ chối này có giá trị pháp lý, cần đáp ứng các điều kiện sau:

Người từ chối phải có quyền hưởng di sản: Điều này có nghĩa là chỉ những cá nhân đã được chỉ định trong di chúc hoặc những người được hưởng theo quy định của pháp luật mới có quyền từ chối nhận di sản. Các cá nhân không thuộc nhóm này sẽ không có quyền từ chối.
Lập thành văn bản: Người thừa kế phải lập thành văn bản rõ ràng khi từ chối. Văn bản này không chỉ là hình thức mà còn cần thể hiện rõ lý do từ chối, thông tin của người từ chối, người để lại di sản, và thông tin về di sản. Văn bản này cần gửi cho người quản lý di sản, những người thừa kế khác và người được giao nhiệm vụ phân chia di sản.
Thời điểm từ chối: Việc từ chối phải được thực hiện trước thời điểm phân chia di sản. Điều này có nghĩa là người thừa kế phải thông báo về sự từ chối trước khi di sản được chính thức phân chia và giao cho những người thừa kế khác.

3. Chỉ được từ chối trong 6 tháng khi người để lại di sản chết?

Quy định cũ: Trước đây, theo Điều 642 BLDS năm 2005, việc từ chối nhận di sản thừa kế phải được thực hiện trong vòng 06 tháng kể từ ngày mở thừa kế. Nếu không thực hiện, người thừa kế sẽ bị coi là đã đồng ý nhận di sản.
Quy định mới: Theo quy định tại BLDS năm 2015, thời gian từ chối nhận di sản đã được điều chỉnh. Người thừa kế hiện chỉ cần thực hiện việc từ chối trước thời điểm phân chia di sản thay vì phải nằm trong khung thời gian 6 tháng. Điều này không chỉ tạo thuận lợi hơn cho người thừa kế mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ trong việc quản lý và phân chia tài sản.

Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế

>>> Tìm hiểu: Thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại UBND: Thực hiện như thế nào?

4. Văn bản từ chối nhận di sản có phải công chứng không?

Yêu cầu công chứng cũ: Trước đây, việc từ chối nhận di sản không chỉ cần lập thành văn bản mà còn phải được công chứng hoặc chứng thực tại Ủy ban nhân dân. Điều này gây khó khăn cho người thừa kế khi muốn thực hiện quyền từ chối.
Quy định mới: Theo Điều 620 BLDS 2015, mặc dù người thừa kế phải lập văn bản từ chối nhưng việc công chứng hiện không còn là bắt buộc. Họ chỉ cần thông báo từ chối đến những người quản lý di sản, người thừa kế khác và những người có thẩm quyền liên quan.
Khả năng công chứng: Theo Luật Công chứng năm 2014, người thừa kế có thể yêu cầu công chứng văn bản từ chối, tuy nhiên, điều này không phải là điều kiện bắt buộc. Nếu muốn, người thừa kế có thể làm công chứng để tăng cường giá trị pháp lý của văn bản từ chối.

5. Sau khi đã từ chối nhận di sản có được đổi ý không?

Quy định về thay đổi quyết định: Việc từ chối nhận di sản không phải là một quyết định bất khả kháng. Người thừa kế vẫn có khả năng “đổi ý” trong một số trường hợp nhất định, bao gồm:

Nếu việc từ chối nhằm mục đích trốn tránh các nghĩa vụ tài sản như cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại, thì việc từ chối sẽ không công nhận và không hợp pháp.
Trong trường hợp người thừa kế không lập văn bản từ chối đúng cách hoặc không thông báo cho những bên liên quan thì từ chối sẽ không có hiệu lực pháp luật.
Người thừa kế có thể thay đổi quyết định miễn là thay đổi vẫn diễn ra trước thời điểm phân chia di sản.

6. Thủ tục công chứng văn bản từ chối nhận di sản mới nhất như thế nào?

Bước 1: Nộp hồ sơ

Những người thừa kế muốn từ chối nhận di sản cần chuẩn bị các loại giấy tờ sau:

Phiếu yêu cầu công chứng: Ghi rõ thông tin cá nhân, lý do từ chối và thông tin di sản.
Bản sao di chúc: Nếu di sản được để lại theo di chúc, bạn cần nộp bản sao di chúc để chứng minh quyền lợi của mình.
Giấy chứng tử: Hoặc các giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã qua đời.
Dự thảo văn bản từ chối nhận di sản thừa kế: Cần nêu rõ lý do và thông tin rõ ràng.
Giấy tờ nhân thân: Chứng minh nhân dân, hộ chiếu, hoặc sổ hộ khẩu của người thừa kế từ chối.

Người từ chối sẽ nộp tất cả hồ sơ này tại tổ chức hành nghề công chứng (Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng).

Bước 2: Tiếp nhận và xử lý yêu cầu công chứng

Khi đến tổ chức hành nghề công chứng:

Kiểm tra hồ sơ: Công chứng viên sẽ kiểm tra xem hồ sơ có đầy đủ và hợp lệ hay không. Nếu hồ sơ đầy đủ, họ sẽ giải thích quyền lợi, nghĩa vụ của người từ chối.
Hướng dẫn bổ sung: Nếu hồ sơ chưa hoàn tất, công chứng viên sẽ thông báo và hướng dẫn bạn bổ sung các giấy tờ cần thiết để đảm bảo việc từ chối được thực hiện hợp pháp.

Bước 3: Công chứng viên ký công chứng và trả kết quả

Sát sao tới quy trình công chứng: Công chứng viên sẽ yêu cầu người từ chối di sản xuất trình các giấy tờ bản chính để đối chiếu. Sau khi kiểm tra, họ sẽ ký vào văn bản từ chối và đóng dấu công chứng.
Phí công chứng: Người yêu cầu công chứng sẽ phải trả phí theo quy định (thông thường khoảng 20.000 đồng) và nhận lại văn bản từ chối di sản thừa kế đã được công chứng.

Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế

>>> Tìm hiểu: Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc: Hướng dẫn thực hiện thủ tục.

Kết luận

Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế là một quy trình pháp lý quan trọng, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người thừa kế. Việc hiểu rõ các quy định mới nhất và thực hiện đúng các bước sẽ giúp bạn thực hiện thủ tục này một cách dễ dàng và hiệu quả.

Nếu bạn cần hỗ trợ hay có bất kỳ câu hỏi nào về thủ tục thừa kế, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường qua số hotline 09.2424.5656 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp. Chúng tôi cam kết cung cấp sự hỗ trợ tận tình và chuyên nghiệp trong mọi vấn đề liên quan đến công chứng và thừa kế.

>>> Hướng dẫn chi tiết: Cách viết di chúc thừa kế nhà đất.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Miễn phí công chứng tại nhà - Phục vụ 24/7

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.