Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc: Hướng dẫn thực hiện thủ tục

25/06/2025

Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc là một vấn đề pháp lý khá phức tạp và thường gặp trong xã hội. Khi một người qua đời mà không để lại di chúc, việc phân chia tài sản, đặc biệt là quyền sử dụng đất, sẽ phải tuân theo quy định của pháp luật hiện hành. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết về thủ tục thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc, từ định nghĩa đến quy trình thực hiện và các giấy tờ cần thiết.

1. Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc là gì?

1.1. Khái niệm

Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc là việc chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng đất từ người đã mất sang người thừa kế khi không có di chúc được lập bởi người để lại tài sản. Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế có hai hình thức cơ bản: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Khi không có di chúc, việc thừa kế sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật, nghĩa là di sản sẽ được chia theo hàng thừa kế.

1.2. Hàng thừa kế

Theo Điều 651 của Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế được phân chia thành ba nhóm chính:

Hàng thừa kế thứ nhất: Bao gồm vợ, chồng, cha, mẹ, con đẻ, con nuôi của người đã mất. Đây là hàng thừa kế ưu tiên hàng đầu và những người trong hàng này có quyền thừa kế trước tiên.
Hàng thừa kế thứ hai: Gồm ông bà, anh chị em ruột của người đã mất. Trong trường hợp không còn ai trong hàng thừa kế thứ nhất, hàng thừa kế thứ hai sẽ được xem xét.
Hàng thừa kế thứ ba: Bao gồm cụ ông, cụ bà, chú, bác, và các cháu ruột. Hàng thừa kế này sẽ được áp dụng nếu không có ai trong hai hàng thừa kế trước.

1.3. Điều kiện hưởng thừa kế

Theo Điều 650 của Bộ luật Dân sự, những người thừa kế theo pháp luật có quyền nhận di sản khi không có di chúc, di chúc không hợp lệ, hoặc những người theo di chúc không còn quyền hưởng thừa kế. Các điều kiện để được nhận thừa kế bao gồm:

Người thừa kế phải có quan hệ huyết thống hoặc nuôi dưỡng hợp pháp với người để lại di sản.
Không có tranh chấp pháp lý liên quan đến quyền thừa kế.
Người thừa kế không thuộc một trong các đối tượng bị tước quyền thừa kế theo quy định của pháp luật (ví dụ: những người có hành vi vi phạm với người để lại di sản).

Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc

>>> Hướng dẫn chi tiết: Cách viết di chúc thừa kế nhà đất.

2. Thủ tục nhận thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc

Quy trình nhận thừa kế quyền sử dụng đất khi không có di chúc bao gồm các bước cụ thể mà người thừa kế cần thực hiện.

2.1. Hồ sơ cần chuẩn bị

Theo quy định tại Điều 40 Luật Công chứng 2014, hồ sơ cần chuẩn bị cho việc thừa kế quyền sử dụng đất bao gồm:

Phiếu yêu cầu công chứng: Tài liệu này nhằm cung cấp đầy đủ thông tin cá nhân của người thừa kế và nội dung cụ thể cần được công chứng.
Văn bản thỏa thuận: Địa chỉ văn bản này có thể là bản phân chia di sản thừa kế hoặc bản khai nhận di sản thừa kế. Văn bản này thể hiện sự thống nhất của các bên về cách thức chia tài sản.
Giấy tờ tùy thân: Người thừa kế cần cung cấp bản sao có chứng thực của các giấy tờ như Chứng minh nhân dân, Căn cước công dân hoặc Hộ chiếu còn hiệu lực, cùng với Giấy khai sinh (nếu người thừa kế là con của người để lại di sản) và Giấy đăng ký kết hôn (nếu là vợ/chồng).
Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất: Đây bao gồm sổ đỏ hoặc sổ hồng liên quan đến tài sản thừa kế, giúp xác minh quyền sở hữu đất của người đã mất.
Giấy chứng tử: Bản sao giấy chứng tử của người để lại di sản. Tài liệu này chứng minh sự ra đi của người đã khuất.
Giấy tờ khác: Có thể bao gồm Lý lịch Đảng hoặc Giấy xác nhận phần mộ hay các giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người thừa kế và người để lại di sản.

2.2. Địa điểm nộp hồ sơ

Thủ tục công chứng cho việc thừa kế cần được thực hiện tại các cơ quan công chứng có thẩm quyền như Tổ chức hành nghề công chứng, Văn phòng công chứng tư nhân, hoặc Phòng công chứng Nhà nước tại nơi có quyền sử dụng đất. Người thừa kế cần chắc chắn nộp hồ sơ tại đúng nơi có thẩm quyền và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ theo quy định.

2.3. Trình tự của thủ tục công chứng

Quy trình thực hiện thủ tục công chứng sẽ được thực hiện theo các bước chi tiết như sau:

Chuẩn bị hồ sơ: Người thừa kế tự chuẩn bị hoặc cùng với sự hỗ trợ của người thân để có đủ giấy tờ hợp lệ, chính xác theo yêu cầu.
Nộp hồ sơ tại cơ quan công chứng: Người thừa kế lên cơ quan công chứng để nộp hồ sơ. Tại đây, họ sẽ được công chứng viên hướng dẫn về quy trình và các yêu cầu cần thiết.
Công chứng viên kiểm tra: Sau khi nộp hồ sơ, công chứng viên sẽ kiểm tra tính đầy đủ và hợp lệ của hồ sơ. Nếu hồ sơ đầy đủ, hồ sơ sẽ được tiếp nhận; nếu có thiếu sót, công chứng viên sẽ yêu cầu người thừa kế bổ sung các giấy tờ còn thiếu.
Niêm yết thông báo: Công chứng viên sẽ thực hiện niêm yết thông báo tại UBND cấp xã nơi người đã mất cư trú và nơi có quyền sử dụng đất trong vòng 15 ngày làm việc. Việc niêm yết này nhằm thông báo đến cộng đồng và tránh rắc rối pháp lý sau này.
Ký và công chứng văn bản: Sau khi đã niêm yết hết thời gian mà không có khiếu nại nào từ những người liên quan, người thừa kế sẽ ký vào văn bản. Công chứng viên sẽ hoàn tất công chứng tài liệu này.

2.4. Chi phí công chứng

Chi phí công chứng sẽ được xác định dựa trên giá trị di sản thừa kế. Theo Thông tư 257/2016/TT-BTC, các khoản phí có thể bao gồm:

Phí công chứng: Đây là khoản phí cơ bản mà người thừa kế cần thanh toán cho dịch vụ công chứng.
Thù lao công chứng viên: Thù lao cho công chứng viên thực hiện công việc này, có thể dao động tùy theo từng cơ quan công chứng.
Các khoản phí liên quan khác: Gồm các chi phí khác như phí sao y, chứng thực giấy tờ, hoặc các phí phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục.

Thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc

>>> Tìm hiểu: Thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thừa kế - MỚI NHẤT.

Kết luận

Thực hiện thừa kế quyền sử dụng đất không có di chúc là một quy trình quan trọng, đòi hỏi người thừa kế cần nắm rõ các quy định pháp lý và chuẩn bị hồ sơ đầy đủ. Việc này không chỉ giúp bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan mà còn tránh rắc rối về pháp lý trong tương lai.

Nếu bạn cần thêm thông tin hoặc hỗ trợ trong việc thực hiện thủ tục thừa kế, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường qua số hotline 09.2424.5656 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn với các dịch vụ công chứng chuyên nghiệp và tận tình.

>>> Tìm hiểu: Từ chối nhận di sản thừa kế: Người câm điếc có đủ năng lực làm điều đó không?

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Miễn phí công chứng tại nhà - Phục vụ 24/7

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.