Quyền từ chối công chứng của công chứng viên: Có hay không?

22/05/2025

Câu hỏi “Công chứng viên có quyền từ chối công chứng không?” là thắc mắc của nhiều cá nhân và tổ chức khi cần thực hiện các giao dịch pháp lý. Việc hiểu rõ quyền từ chối này không những giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp mà còn giúp khách hàng tránh được những rủi ro trong quá trình công chứng. Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu về quyền từ chối công chứng của công chứng viên, kèm theo các quy định pháp lý liên quan.

1. Quy định pháp lý về quyền từ chối công chứng

Theo Luật Công chứng 2014, công chứng viên không chỉ thực hiện nhiệm vụ công chứng mà còn có quyền từ chối công chứng trong những trường hợp cụ thể để bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của bản thân và người yêu cầu công chứng.

1.1. Căn cứ pháp lý

Điều 56 Luật Công chứng 2014 quy định rõ về quyền từ chối của công chứng viên. Trong văn bản pháp luật này, các điều kiện mà công chứng viên có thể căn cứ để từ chối việc công chứng được mô tả cụ thể. Mục đích của quy định này chính là bảo vệ tính hợp pháp và chính xác của các giao dịch dân sự, từ đó đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia.

1.2. Tại sao cần quy định từ chối công chứng?

Việc quy định rõ ràng quyền từ chối giúp công chứng viên hoạt động có căn cứ vững chắc trong công việc của họ. Nó ngăn chặn những yêu cầu mạo hiểm hoặc thiếu căn cứ pháp lý, từ đó bảo vệ công chứng viên khỏi trách nhiệm pháp lý không cần thiết. Đồng thời, quy luật này cũng tạo ra sự minh bạch trong giao dịch công chứng, giúp người yêu cầu công chứng hiểu rõ quyền hạn của công chứng viên.

2. Các trường hợp công chứng viên có quyền từ chối công chứng

Công chứng viên có thể từ chối thực hiện công chứng trong một số tình huống cụ thể. Dưới đây là các trường hợp phổ biến:

2.1. Hồ sơ yêu cầu công chứng không rõ ràng

Tình huống cụ thể: Nếu công chứng viên nghi ngờ tính chính xác hoặc tính hợp pháp của thông tin trong hồ sơ yêu cầu công chứng, họ có quyền yêu cầu người yêu cầu công chứng làm rõ và cung cấp thêm thông tin hoặc tài liệu chứng minh.
Hệ quả: Nếu sau khi đã được làm rõ nhưng thông tin vẫn không đáp ứng các yêu cầu pháp lý, công chứng viên được quyền từ chối công chứng. Điều này nhằm đảm bảo rằng các thông tin được xác thực là chính xác và đầy đủ.

2.2. Nghi ngờ về năng lực hành vi dân sự

Tình huống cụ thể: Khi công chứng viên có lý do để cho rằng người yêu cầu công chứng không đủ năng lực hành vi dân sự (như trường hợp mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác), họ có quyền yêu cầu người đó làm rõ tình trạng sức khỏe hoặc ý thức của họ.
Hệ quả: Nếu không thể xác minh được tình trạng này qua các tài liệu y tế hoặc không có minh chứng rõ ràng, công chứng viên sẽ từ chối cho phép công chứng nhằm bảo vệ quyền lợi của người yêu cầu công chứng và ngăn chặn các tình huống gian lận.

2.3. Điều khoản vi phạm pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội

Tình huống cụ thể: Cần lưu ý rằng công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra kỹ lưỡng nội dung các hợp đồng hoặc giao dịch trước khi công chứng. Nếu họ phát hiện bất kỳ điều khoản nào trong hợp đồng vi phạm pháp luật hoặc đi ngược lại các giá trị đạo đức xã hội, họ phải yêu cầu sửa đổi các điều khoản này.
Hệ quả: Nếu người yêu cầu công chứng không đồng ý hoặc từ chối sửa đổi, công chứng viên có quyền từ chối công chứng để hạn chế việc ghi nhận các giao dịch không phù hợp với quy định pháp luật hoặc các chuẩn mực đạo đức của xã hội.

2.4. Hoạt động lừa dối, cưỡng ép

Tình huống cụ thể: Nếu trong quá trình kiểm tra, công chứng viên nhận thấy có dấu hiệu lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép liên quan đến giao dịch, họ có quyền tạm dừng và từ chối việc công chứng cho đến khi tất cả các nghi vấn được sáng tỏ.
Hệ quả: Điều này không chỉ bảo vệ các bên liên quan khỏi các giao dịch bất hợp pháp mà còn củng cố niềm tin vào quy trình công chứng và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.

Quyền từ chối công chứng của công chứng viên

>>> Tham khảo: Những trường hợp không được công chứng theo Luật Công chứng 2014.

3. Xử lý vi phạm khi từ chối công chứng

Mặc dù công chứng viên có quyền từ chối công chứng, nhưng trách nhiệm và nghĩa vụ của họ trong việc từ chối này cần phải được thực hiện một cách công bằng và hợp lý.

3.1. Hình thức xử lý vi phạm

Căn cứ pháp lý: Theo Nghị định 82/2020/NĐ-CP, công chứng viên nếu từ chối công chứng mà không đưa ra lý do hợp lý sẽ bị xử phạt từ 3.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng.
Ý nghĩa và mục đích: Quy định này nhằm đảm bảo rằng công chứng viên hành xử công bằng, minh bạch và không mắc phải các lỗi từ chối tùy tiện. Nó cũng nhằm bảo vệ quyền lợi của các cá nhân hoặc tổ chức yêu cầu công chứng tiếp cận các dịch vụ pháp lý mà không bị thiệt thòi.

3.2. Các lý do chính đáng để từ chối

Để tránh bị xử phạt, công chứng viên cần phải có căn cứ rõ ràng khi từ chối công chứng. Lý do từ chối phải phù hợp với các quy định pháp luật và được ghi lại để minh chứng cho quyết định của họ, đồng thời đảm bảo các bên liên quan có cơ hội điều chỉnh hồ sơ để thực hiện giao dịch một cách hợp pháp.

4. Quy trình từ chối công chứng

Khi công chứng viên quyết định từ chối công chứng, họ cần tuân thủ một quy trình cụ thể nhằm đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm trong mọi hoạt động liên quan.

4.1. Thông báo lý do từ chối

Nội dung: Công chứng viên phải thông báo ngay lập tức cho người yêu cầu công chứng về lý do từ chối. Điều này không chỉ giúp người yêu cầu công chứng hiểu mà còn là cơ sở để họ có thể khắc phục các vấn đề liên quan.
Cách thức thông báo: Thông báo có thể thực hiện bằng miệng trực tiếp tại chỗ hoặc bằng văn bản nếu cần thiết, tùy thuộc vào mức độ phức tạp của tình huống.

4.2. Ghi biên bản từ chối

Nội dung: Việc từ chối công chứng cần được ghi lại bằng văn bản, trong đó nêu rõ các lý do cụ thể và chi tiết, cùng với các tài liệu liên quan nếu có.
Hệ quả: Biên bản sẽ được lưu trữ trong hồ sơ để có thể được sử dụng trong trường hợp cần thiết trong tương lai, như khi có tranh chấp hoặc khi cần chứng minh quyết định của công chứng viên.

4.3. Hướng dẫn khắc phục

Nội dung: Nếu có thể khắc phục tình trạng, công chứng viên nên hướng dẫn người yêu cầu công chứng các bước cần thực hiện để sắp xếp, chỉnh sửa hồ sơ nhằm đáp ứng các yêu cầu pháp luật và điều kiện cần thiết cho việc công chứng.
Giá trị: Hướng dẫn chi tiết không chỉ giúp ích cho người yêu cầu công chứng mà còn thể hiện tính chuyên nghiệp và trách nhiệm của công chứng viên trong công tác của họ.

5. Ý nghĩa của quy định quyền từ chối công chứng

Quy định quyền từ chối công chứng không chỉ bảo vệ công chứng viên mà còn đảm bảo rằng các giao dịch dân sự diễn ra một cách minh bạch và đúng pháp luật. Những điểm quan trọng về mặt ý nghĩa của quy định này bao gồm:

Giảm thiểu tranh chấp: Việc từ chối công chứng trong các trường hợp đúng pháp được quy định rõ ràng giúp loại bỏ khả năng phát sinh tranh chấp trong giao dịch pháp lý. Nó đảm bảo rằng các bên liên quan đều tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật trong giao dịch của mình.
Bảo vệ quyền lợi hợp pháp: Các quy định này không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người yêu cầu công chứng mà còn đảm bảo rằng công chứng viên không bị lôi kéo vào những giao dịch không hợp lệ hoặc vi phạm pháp luật. Bằng cách này, môi trường pháp lý trở nên an toàn và tin cậy hơn cho tất cả các cá nhân và tổ chức.
Củng cố niềm tin vào quy trình công chứng: Khi công chứng viên thực hiện đúng quyền hạn và nghĩa vụ của họ, sự tự tin của người dân vào hệ thống pháp luật cũng như dịch vụ công chứng được nâng cao. Việc này xây dựng một nền tảng cho các giao dịch pháp lý minh bạch và hiệu quả.

Quyền từ chối công chứng của công chứng viên

>>> Tìm hiểu: Đặt tên văn phòng công chứng: Không cần tên công chứng viên?

Kết luận

Công chứng viên có quyền từ chối công chứng trong nhiều trường hợp nhằm bảo vệ quyền lợi của họ cũng như của người yêu cầu công chứng. Việc nắm vững quyền và nghĩa vụ này là rất quan trọng để đảm bảo giao dịch trợ khai pháp lý một cách an toàn và hợp pháp.

Nếu bạn cần sự hỗ trợ công chứng hoặc có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến quy trình công chứng, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường. Chúng tôi cung cấp dịch vụ công chứng chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp bảo vệ quyền lợi của bạn trong các giao dịch. Gọi ngay cho chúng tôi qua hotline 09.2424.5656 hoặc ghé thăm văn phòng để được tư vấn và hỗ trợ tận tình!

>>> Tìm hiểu: Thời gian thực hiện công chứng: Tìm hiểu Quy định và thực tiễn.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Miễn phí công chứng tại nhà - Phục vụ 24/7

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.