Chia thừa kế khi có người trong gia đình không đồng thuận: Cách giải quyết

25/06/2025

Chia thừa kế là một vấn đề nhạy cảm và phức tạp trong nhiều gia đình, đặc biệt khi có sự không đồng thuận giữa các thành viên. Những tranh chấp này có thể dẫn đến nhiều mâu thuẫn, không chỉ về tài sản mà còn về tình cảm giữa các thành viên trong gia đình. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về quyền lợi của người thừa kế cũng như các biện pháp pháp lý có thể áp dụng để giải quyết trong trường hợp chia thừa kế khi có người trong gia đình không đồng thuận, từ đó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và các thành viên khác trong gia đình.

1. Thực trạng chia thừa kế và tranh chấp di sản

Trong thực tế, nhiều gia đình gặp khó khăn trong việc chia thừa kế do những lý do sau:

Sự không đồng thuận giữa các thành viên: Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp là sự khác biệt trong quan điểm về giá trị của tài sản và cách thức phân chia chúng. Nhiều khi, những mâu thuẫn này phát sinh từ sự không hiểu biết hoặc thiếu thông tin về quyền lợi hợp pháp của từng thành viên.
Nỗi đau và cảm xúc: Trong thời gian mất mát, cảm xúc của các thành viên trong gia đình có thể trở nên nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Nỗi đau khi mất đi người thân có thể dẫn đến những phản ứng tiêu cực và tranh chấp không đáng có.
Thiếu thông tin pháp lý: Không nhiều người trong gia đình hiểu rõ về luật dân sự và cách tạo lập di chúc. Điều này có thể làm gia tăng tranh chấp khi có sự không đồng thuận trong việc chia di sản.

Để tìm ra giải pháp hiệu quả, cần hiểu rõ các quy định pháp luật liên quan đến hai trường hợp chính: chia thừa kế theo di chúc và chia thừa kế theo pháp luật. Việc nhận biết rõ tình huống và các quyền lợi của từng thành viên sẽ giúp họ tìm ra cách giải quyết phù hợp nhất.

2. Chia thừa kế theo di chúc khi có người không đồng ý

Chia thừa kế theo di chúc là trường hợp mà người lập di chúc đã rõ ràng chỉ định các người thừa kế và phương thức phân chia tài sản. Việc này được thực hiện theo các quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015.

2.1. Quyền của người lập di chúc

Chỉ định người thừa kế: Người lập di chúc được quyền chỉ định cụ thể các cá nhân hoặc tổ chức sẽ thừa kế tài sản và cách thức phân chia di sản. Điều này cho phép người lập di chúc thể hiện ý kiến cá nhân về việc phân chia tài sản theo ý muốn của mình.
Truất quyền hưởng thừa kế: Người lập di chúc có thể quyết định loại bỏ quyền hưởng thừa kế của một hoặc nhiều người mà không cần nêu lý do. Điều này có thể hiểu là bản quyền của người lập di chúc trong việc phân chia tài sản, nhưng cũng dễ dẫn đến xung đột với những người không được chỉ định.

2.2. Các tiêu chí để di chúc có hiệu lực

Để di chúc được xem là hợp pháp và có hiệu lực thi hành theo quy định của pháp luật, cần đảm bảo các yếu tố dưới đây:

Nội dung hợp pháp: Di chúc phải hoàn toàn tuân thủ pháp luật và không vi phạm các quy định xã hội hiện hành. Nội dung di chúc không được trái với đạo đức và tập quán xã hội.
Hình thức hợp lệ: Di chúc có thể được lập thành văn bản hoặc bằng hình thức di chúc miệng. Tuy nhiên, cần phải tuân thủ các quy định cụ thể của từng hình thức di chúc để tránh những tranh chấp về tính hợp pháp.
Người lập di chúc: Phải đảm bảo rằng người lập di chúc hoàn toàn minh mẫn, không bị ép buộc hay lừa dối khi thực hiện việc lập di chúc. Điều này xác nhận rằng người lập di chúc có ý chí tự nguyện và tự do trong quá trình ra quyết định.

2.3. Trường hợp có người không đồng ý với di chúc

Khi có người không đồng ý với nội dung của di chúc, nhưng di chúc vẫn hợp pháp, quyền lợi của những người thừa kế được chỉ định sẽ không bị ảnh hưởng:

Người không đồng ý là người không được chỉ định hưởng tài sản: Trong trường hợp này, di chúc vẫn có hiệu lực, và những người thừa kế được chỉ định sẽ thực hiện việc khai nhận tài sản theo nội dung của di chúc mà không chịu ảnh hưởng từ người không đồng ý.
Người không đồng ý là người được hưởng di sản: Nếu người này từ chối nhận di sản, họ vẫn có quyền yêu cầu tòa án xem xét lại tính hợp pháp của di chúc nếu họ cảm thấy rằng mình bị ảnh hưởng không công bằng. Quyền tham gia vào các thủ tục pháp lý này bảo vệ họ khỏi những quyền lợi bị xâm phạm.

3. Chia thừa kế theo pháp luật khi có người không đồng ý

Trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, di sản sẽ được chia theo quy định của pháp luật. Điều này có thể phức tạp và dẫn đến tranh chấp nghiêm trọng:

Chia thừa kế theo hàng thừa kế: Theo Điều 650 của Bộ luật Dân sự, người thừa kế được sắp xếp theo thứ tự hàng thừa kế.

Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: vợ, chồng, cha mẹ, và con cái.
Hàng thừa kế thứ hai bao gồm: ông bà, anh chị em.
Hàng thừa kế thứ ba bao gồm: cụ nội, cụ ngoại, bác, chú, cậu, dì.

Việc xác định người thừa kế và thứ tự hàng thừa kế rất quan trọng trong việc phân chia di sản và có thể dẫn đến tranh chấp nếu một người trong hàng thừa kế không đồng ý.

Chia thừa kế khi có người trong gia đình không đồng thuận

>>> Tìm hiểu: Phân chia di sản thừa kế trong trường hợp có người mất tích.

Khi một người không đồng ý với việc phân chia di sản, các đồng thừa kế khác có thể sử dụng các phương án giải quyết như sau:

Thỏa thuận: Các bên có thể cố gắng trao đổi nhằm đạt được một quy trình phân chia công bằng và hợp lý. Quá trình thỏa thuận cũng cần các bên tham gia thể hiện thiện chí và sự tôn trọng.
Khởi kiện: Nếu không thể thỏa thuận, một hoặc nhiều bên có thể thực hiện khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu phân chia di sản theo quy định. Tòa án sẽ xem xét vụ việc và đưa ra quyết định dựa trên các quy định pháp luật.

4. Cách giải quyết khi có người không đồng ý

Khi xảy ra tranh chấp giữa các thành viên trong gia đình về di sản thừa kế, có hai phương án chính để giải quyết tình huống:

4.1. Hòa giải

Hòa giải được coi là phương pháp ưu tiên trong việc giải quyết tranh chấp, với các bước cụ thể như sau:

Thỏa thuận giữa các bên: Các bên ngồi lại với nhau để bàn bạc và đạt được thỏa thuận về phương thức chia tài sản. Phương pháp này không chỉ bảo vệ quyền lợi mà còn giúp giữ gìn tình cảm gia đình, giảm bớt căng thẳng trong quan hệ.
Nhờ bên thứ ba vào cuộc: Nếu các bên không thể tự thỏa thuận, có thể nhờ sự hỗ trợ từ bên thứ ba như luật sư hoặc cơ quan hòa giải. Sự trung gian của bên thứ ba có thể giúp dẫn dắt cuộc thảo luận một cách hiệu quả hơn, tạo sự công bằng trong việc thảo luận và quyết định.

4.2. Khởi kiện

Nếu không thể giải quyết thông qua hòa giải, một hoặc nhiều bên có thể gửi đơn khởi kiện ra Tòa án:

Gửi đơn khởi kiện: Tòa án sẽ tiến hành xem xét vụ việc, thực hiện các thủ tục cần thiết để phân xử. Khi khởi kiện, các bên cần lưu ý đến thời hiệu khởi kiện là 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế, tức là thời điểm người để lại di sản qua đời. Việc bảo đảm tuân thủ thời gian này là rất quan trọng để đảm bảo các quyền lợi hợp pháp.
Điều kiện khởi kiện: Tuân thủ thời hạn và các quy định cụ thể là rất quan trọng để không mất quyền lợi hợp pháp liên quan đến di sản. Trong quá trình khởi kiện, các bên cũng cần cung cấp đầy đủ các bằng chứng và tài liệu để hỗ trợ cho yêu cầu của mình.

5. Hồ sơ và thủ tục chia di sản thừa kế

Để tiến hành chia di sản thừa kế, người yêu cầu cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và chính xác. Hồ sơ gồm các tài liệu sau:

Bản sao di chúc (nếu có): Đối với trường hợp có di chúc, bản sao của di chúc phải được cung cấp để xác minh quyền lợi thừa kế.
Giấy chứng tử của người để lại di sản: Giấy chứng nhận này là tài liệu pháp lý quan trọng để xác định thời điểm mở thừa kế.
Giấy tờ chứng minh nhân thân của người thừa kế: Các giấy tờ này giúp chứng minh quan hệ pháp lý giữa người thừa kế và người để lại di sản.
Giấy tờ xác nhận tài sản đã để lại di sản: Ví dụ như sổ đỏ, hợp đồng mua bán, hóa đơn hoặc các tài liệu khác chứng minh quyền sở hữu tài sản.
Thỏa thuận phân chia di sản (nếu có): Nếu các bên đã đạt được thỏa thuận trước đó, tài liệu này sẽ được đưa vào hồ sơ để Tòa án xem xét.
Đơn khởi kiện (nếu cần): Trong trường hợp có tranh chấp và các bên không thể thỏa thuận, đơn khởi kiện sẽ là hồ sơ cần thiết để bắt đầu quy trình pháp lý.

Chia thừa kế khi có người trong gia đình không đồng thuận

>>> Tìm hiểu: Phân chia di sản thừa kế tại UBND phường: Liệu có đúng thẩm quyền không?

Kết luận

Việc chia thừa kế khi có người trong gia đình không đồng thuận là một quy trình phức tạp và có thể dẫn đến những tranh chấp nghiêm trọng. Việc nắm rõ các quy định pháp luật và hiểu cách giải quyết các tình huống liên quan sẽ giúp mọi người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và các thành viên khác trong gia đình.

Nếu bạn cần được tư vấn hoặc hỗ trợ về vấn đề này, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường qua số hotline 09.2424.5656 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn với các vấn đề pháp lý một cách hiệu quả và minh bạch. Hãy để chúng tôi đồng hành cùng bạn trong hành trình giải quyết tranh chấp và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn.

>>> Tìm hiểu: Quy định về niêm yết thừa kế - Cập nhật mới nhất.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Miễn phí công chứng tại nhà - Phục vụ 24/7

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.