Theo quy định pháp luật: Có bao nhiêu hàng thừa kế?

25/06/2025

Hàng thừa kế là một trong những khái niệm quan trọng trong lĩnh vực pháp luật dân sự, đặc biệt là trong quy trình thừa kế tài sản. Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, việc xác định hàng thừa kế không chỉ giúp phân chia tài sản một cách công bằng mà còn làm rõ quyền lợi của các bên liên quan. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về số lượng hàng thừa kế, cách phân chia di sản, quyền lợi của người thừa kế và những trường hợp áp dụng hàng thừa kế.

1. Khái niệm thừa kế theo quy định của pháp luật

Thừa kế là hành động chuyển nhượng tài sản từ người đã mất (được gọi là di sản) cho những người còn sống. Điều này không chỉ mang tính chất pháp lý mà còn chứa đựng ý nghĩa nhân văn sâu sắc, phản ánh mối liên kết giữa các thế hệ trong gia đình.

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, việc xác định hàng thừa kế là điều cần thiết nhằm bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế, từ đó hạn chế các tranh chấp có thể phát sinh trong gia đình. Mỗi hàng thừa kế lại có ưu tiên riêng, được phân chia thành ba cấp bậc cơ bản:

Hàng thừa kế thứ nhất
Hàng thừa kế thứ hai
Hàng thừa kế thứ ba

Tại sao cần phân chia hàng thừa kế?

Bảo đảm quyền lợi người thừa kế: Mỗi cá nhân thuộc hàng thừa kế đều được xác định rõ ràng, giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ.
Ngăn chặn tranh chấp: Thiết lập hàng thừa kế cụ thể giúp giảm thiểu những xung đột giữa các thành viên trong gia đình liên quan đến di sản.
Bảo vệ tài sản: Phân chia rõ ràng sẽ giúp tài sản được bảo tồn và sử dụng tối ưu.

2. Số lượng và thành phần của các hàng thừa kế

Các hàng thừa kế được bố trí theo thứ tự ưu tiên nhằm đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của những người có trách nhiệm.

2.1. Hàng thừa kế thứ nhất

Theo Điều 651 của Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế thứ nhất bao gồm những người có quan hệ thân cận với người đã chết:

Vợ, chồng: Là những người gần gũi và có mối ràng buộc hôn nhân.
Cha đẻ, mẹ đẻ: Bao gồm cả cha mẹ ruột và cha nuôi, mẹ nuôi.
Con đẻ, con nuôi: Tất cả các con, cả con ruột lẫn con nuôi, đều có quyền thừa kế di sản. Mỗi người trong hàng thừa kế thứ nhất sẽ chia đều di sản nếu có nhiều người cùng hàng.

2.2. Hàng thừa kế thứ hai

Nếu không còn ai ở hàng thừa kế thứ nhất, hàng thừa kế thứ hai được áp dụng, cụ thể:

Ông nội, bà nội: Những người có quan hệ trực tiếp trong gia đình.
Ông ngoại, bà ngoại: Cũng được coi là thành viên hàng thừa kế thứ hai.
Anh ruột, chị ruột, em ruột: Là những người có mối quan hệ trực tiếp và gần gũi với người đã chết.
Cháu ruột: Chỉ được hưởng di sản trong trường hợp ông hoặc bà đã qua đời.

Mọi thành viên thuộc hàng thừa kế thứ hai cũng sẽ chia đều di sản nếu không có ai ở hàng thừa kế trước.

2.3. Hàng thừa kế thứ ba

Khi không còn ai thuộc hàng thừa kế thứ hai, hàng thừa kế thứ ba sẽ được áp dụng:

Cụ nội, cụ ngoại: Là những người đứng đầu trong dòng họ.
Bác, chú, cậu, cô: Những người thân ở thế hệ đồng đẳng trong gia đình.
Cháu ruột nếu người chết là bác, chú, cậu, cô: Phần di sản sẽ được chia cho họ.
Chắt ruột nếu người chết là cụ nội, cụ ngoại: Những người thuộc thế hệ trẻ hơn trong gia đình sẽ đứng ở hàng thừa kế này.

Hàng thừa kế

>>> Xem thêm: Thừa kế và các hàng thừa kế: Theo quy định pháp luật được hiểu ra sao?

3. Quy trình thừa kế theo pháp luật

3.1. Khi nào áp dụng thừa kế theo pháp luật

Có nhiều tình huống yêu cầu áp dụng thừa kế theo pháp luật, bao gồm:

Không có di chúc: Khi người đã chết không để lại di chúc, tài sản sẽ được chia theo quy định của pháp luật.
Di chúc không hợp pháp: Nếu di chúc không đáp ứng các yêu cầu về hình thức và nội dung, sẽ không có giá trị pháp lý.
Người thừa kế trong di chúc đã qua đời: Khi một số người trong di chúc đã chết, có thể cần quy định lại.
Các phần di sản không được định đoạt: Những phần di sản không có trong di chúc sẽ thuộc về hàng thừa kế.

3.2. Nguyên tắc phân chia di sản

Theo Điều 651, nguyên tắc phân chia di sản bao gồm:

Những người thừa kế cùng hàng: Họ sẽ có phần di sản bằng nhau.
Nguyên tắc thừa kế theo thứ tự ưu tiên: Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng khi không còn ai ở hàng thừa kế trước.

Nguyên tắc này giúp định hình và giảm thiểu xung đột pháp lý trong việc phân chia tài sản thừa kế.

3.3. Phân chia thừa kế trong một số tình huống đặc biệt

Chia thừa kế với con nuôi và cha mẹ nuôi: Con nuôi có quyền thừa kế tài sản của cha mẹ nuôi, tương tự như đối với con đẻ.
Chia tài sản trong trường hợp giới hạn quyền thừa kế: Nếu cha mẹ nuôi không có quan hệ gần gũi với con, con riêng và bố dượng, mẹ kế có thể không được hưởng di sản.

4. Một số vấn đề thường gặp trong thừa kế

Tính chất pháp lý của di chúc: Nhiều người thường không hiểu rằng di chúc có thể bị vô hiệu nếu không đáp ứng các quy định pháp luật. Việc soạn thảo di chúc chi tiết và chính xác là điều cần thiết để bảo vệ quyền lợi của người thừa kế.
Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế: Người thừa kế không chỉ có quyền hưởng thừa kế mà còn có nghĩa vụ đối với các khoản nợ, nghĩa vụ tài chính mà người đã chết để lại.
Trường hợp khi người thừa kế chết cùng thời điểm: Quy trình sẽ trở nên phức tạp hơn khi người thừa kế chết cùng lúc với người lập di chúc. Trong trường hợp này, người thừa kế ở hàng thừa kế sau sẽ là người thừa kế tiếp theo.
Trường hợp phân chia di sản khi có người thừa kế mới xuất hiện: Theo quy định, trong trường hợp đã phân chia tài sản mà xuất hiện người thừa kế mới, phân chia di sản không cần thực hiện lại bằng hiện vật. Những người đã nhận di sản sẽ phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản mà họ đã nhận. Điều này giúp quy trình thừa kế trở nên linh hoạt và công bằng hơn.

Hàng thừa kế

>>> Xem thêm: Tìm hiểu chính xác về: Thừa kế thế vị và các hàng thừa kế.

Kết luận

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, có ba hàng thừa kế được phân định theo thứ tự ưu tiên. Mỗi hàng có những đặc điểm riêng, đảm bảo rằng quyền lợi hợp pháp của các cá nhân được bảo vệ trong quá trình phân chia di sản. Nắm rõ quy định về hàng thừa kế không chỉ giúp người dân hiểu quyền lợi của mình mà còn góp phần bảo vệ tài sản và giảm thiểu tranh chấp trong quá trình phân chia tài sản thừa kế.

Nếu bạn cần hỗ trợ về thủ tục thừa kế hoặc công chứng, hãy liên hệ với Văn phòng công chứng Nguyễn Việt Cường theo số hotline 09.2424.5656 hoặc ghé thăm văn phòng trực tiếp. Chúng tôi sẽ tư vấn và hỗ trợ bạn trong mọi vấn đề pháp lý liên quan đến di sản thừa kế, đảm bảo quy trình thực hiện nhanh chóng và chính xác.

>>> Tham khảo: Mẫu văn bản tặng cho tài sản thừa kế: Hướng dẫn và lưu ý.

VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN VIỆT CƯỜNG

Miễn phí công chứng tại nhà - Phục vụ 24/7

Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Việt Cường: Thạc sĩ Luật học, nguyên là Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội, Thẩm phán, Phó Chánh tòa Dân sự, Chánh tòa Lao động, Tòa án nhân dân tối cao. Ủy viên Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao. Giảng viên kiêm chức đào tạo Luật sư và Thẩm phán của Học viện tư pháp.

Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.